Jawapan Kepada Artikel Kedua Ustaz Zaharudin Muhammad Mengenai Maksud Jamaah Muslimin - Dr. Rozaimi Ramle

Saya telah membaca artikel kedua Ustaz Zaharudin Muhammad yang mengkritik ulasan saya terhadap artikelnya yang lalu. Sesiapa yang ingin membacanya boleh klik link berikut:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1015151638515271&id=312456128784829&comment_id=1015163595180742&notif_t=like
Pertamanya saya ingin ucapkan syabas dan tahniah kepada Ustaz Zaharudin kerana telah membalas ulasan saya. Perbincangan ini adalah perbincangan akademik maka saya mengharapkan agar pembaca dapat mengikutinya dengan jiwa yang lapang. Ia bukan soal ego ingin mempertahankan pendirian namun sebaliknya kita hanya ingin mencari kebenaran dengan mengambil pandangan yang terbaik daripada perbincangan ini.

1. Ringkasan kandungan artikel saya sebelum ini

Sebelum menjawab artikel Ustaz Zaharudin, elok juga saya membuat sedikit ringkasan hujah saya dalam artikel tempoh hari untuk faedah para pembaca agar lebih mudah memahami susur galur perbincangan dan dalam melakukan rujuk silang artikel-artikel sebelum ini.

i. Bagi memudahkan para pembaca memahami konteks perbahasan, suka saya ingin menyatakan bahawa apa yang dipersilihkan antara Ustaz Zaharudin dan Dr Asri ialah pada menafsirkan lafaz jamaah muslimin di dalam hadis. Dr Asri di dalam rakaman video berkenaan berpandangan bahawa Jamaah Muslimin di dalam hadis Huzaifah merujuk sama ada kepada Jamaah sahabat atau merujuk kepada Daulah Islam apabila wujudnya Imam (atau) khalifah. Ustaz Zaharudin dalam kritikannya terhadap Dr Asri telah menolak pandangan yang dikemukakan atas beberapa alasan. Oleh sebab isu ini membabitkan tafsiran kalam mulia baginda Nabi SAW, maka saya terpanggil untuk mengulas beberapa fakta dan asas kritikan Ustaz Zaharudin terhadap Dr Asri yang saya kira perlu dinilai semula. Penilaian ini saya buat dengan menumpukan pada fakta dan hujah yang dibangkitkan tanpa saya membuat sebarang tarjihan terhadap mana-mana tafsiran ulama yang saya pegang berkait dengan maksud Jamaah Muslimin. Hal ini tidak saya lakukan kerana itu bukanlah skop artikel saya sebelum ini.

ii. Skop artikel saya yang lepas adalah dalam mengulas metodologi Ustaz Zaharudin dan memperbetulkan kesilapan fakta yang beliau dakwa. Sebagai contoh dakwaan beliau mengenai perkataan al-Sowab yang diguna oleh al-Tabari untuk menunjukkan khilaf itu tidak muktabar. Dan saya telah bawa bukti bahawa dakwaan beliau tidak benar dan beliau tidak menjawabnya semula. Saya percara beliau akur dengan hujahan saya.

iii. Artikel saya yang lepas juga menyanggah dakwaan beliau bahawa tafsiran Jamaah Muslimin dengan maksud Jamaah Sahabat adalah tidak diketahui pemiliknya. Saya katakan tafsiran ini diketahui pemiliknya dengan saya bawakan pandangan yang menyatakan bahawa ia adalah pandangan Umar bin Abdul Aziz.

iv. Dalam penulisan sebelum ini, saya sama sekali tidak membuat sebarang tarjihan terhadapan mana-mana pandangan ulama. Oleh yang demikian, adalah salah untuk Ustaz Zaharudin beranggapan seolah-olah saya menggambarkan pendapat Dr Asri adalah kuat kerana ia adalah pendapat Umar bin Abd Aziz.

v. Saya menafikan kesimpulan bahawa pendapat yang mentafsirkan Jamaah Muslimin sebagai kumpulan sahabat adalah tidak diketahui pemiliknya dan dinukilkan oleh al-Syatibi tanpa menyebut nama yang jelas siapakah yang berpendapat begitu.

vi. Saya menolak pandangan Ustaz Zaharudin yang menyatakan bahawa tafsiran Jamaah Muslimin dengan Jamaah Sahabat adalah pandangan yang salah bukan hanya marjuh (tidak kukuh).

vii. Saya telah menjelaskan bahawa perkataan Imam di dalam teks al-Tabari bermaksud pemimpin tertinggi negara Islam dan tidak sama sekali merujuk kepada pemimpin kumpulan atau parti tertentu seperti yang cuba disampaikan oleh Ustaz Zaharudin. Hal ini agak ganjil dan menghairankan apabila beliau yang pada awalnya bersetuju dengan tafsiran al-Tabari yang menyatakan bahawa Jamaah Muslimin itu ialah perkumpulan kaum Muslimin di bawah seorang Imam atau khalifah tetapi kemudiannya mentafsirkan pula Imam dalam teks al-Tabari sebagai pemimpin kumpulan atau parti tertentu.

viii. Saya menjelaskan bahawa perbezaan tafsiran maksud Jamaah Muslimin di kalangan ulama silam adalah khilaf mu’tabar antara rajih dan marjuh dan bukannya antara sahih dan batil sepertimana yang cuba didakwa oleh Ustaz Zaharudin melalui kupasannya terhadap pandangan al-Tabari.
Oleh yang demikian, mengambil kira perkara-perkara di atas saya tidak nampak bagaimana artikel terkini beliau boleh dianggap sebagai jawapan balas yang tepat terhadap isu dan hujah yang saya bangkitkan dalam respon pertama saya terdahulu. Saya melihat jawapan balas beliau dalam artikel terbaru adalah terpilih dan tidak menjawab sepenuhnya pokok perbincangan.
Pun begitu, saya akan cuba untuk membuat ulasan terhadap artikel terbaru beliau itu kerana beliau seolah-olah tidak memahami tujuan saya mengkritiknya dalam artikel yang lepas. Berikut adalah ulasan saya:

2.       Selalu “Jump To the Conlusion”

Saya mendapati Ustaz Zaharudin selalu membuat kesimpulan awal walaupun tanpa bukti yang kukuh. Bagi saya ia adalah kegopohan yang tidak seharusnya dilakukan dalam perbincangan akademik. Ia penting supaya kita terlepas dari menuduh sesuatu yang tidak dilakukan oleh orang tanpa bukti. Berikut adalah contohnya:

Beliau menyatakan:

“Setelah saya teliti tulisan Dr Muhammad Rozaimi, saya dapati hujah beliau mempertahankan Dr Asri hanya berlegar kepada beberapa poin; paling utama pendapat Dr Asri adalah pendapat Saidina Umar b. Abd Aziz sebagaimana nukilan Imam Syatibi di dalam kitab Al-I’tisom. Jadi tulisan Dr Muhammad Rozaimi seolah-olah menggambarkan pendapat Dr Asri adalah kuat justeru ia adalah pendapat Saidina Umar b Abd Aziz…Seterusnya saya pertikaikan di sana ada pendapat lain dengan menukilkan dalam bentuk tarjih oleh Imam Tabari di mana pendapat yang dihighlightkan oleh Dr Asri adalah pendapat yang lemah. Dr Muhammad Rozaimi kemudiannya dilihat cuba menjawab tarjih Imam Tabari dengan mengemukakan nukilan daripada Imam Syatibi daripada kitab I’tisom. Dalam masa yang sama, Dr Muhammad Rozaimi dilihat cuba pertahankan pendapat Dr Asri bahawa maksud hadis Huzaifah adalah Jamaah Sahabat dengan alasan pendapat itu adalah pendapat Saidina Umar b. Abd Aziz.” 

Ada dua perkara yang saya ingin ulas:

 i.        Saya dikatakan mempertahankan Dr Asri.

Saya tidak tahu apa maksud sebenar dakwaan saya mempertahankan Dr Asri. Saya kebingungan mencari pandangan Dr Asri yang mana satu yang saya pertahankan. Bagi yang menekuni rakaman video itu akan mendapati bahawa sekurang-kurang ada 2 pandangan yang boleh disimpulkan. Pertama, Dr Asri berpendapat bahawa Jamaah Muslimin di dalam hadis khususnya hadis Huzaifah merujuk sama ada kepada Jamaah sahabat atau kepada Daulah Islam apabila wujudnya Imam (atau) khalifah. Yang kedua, Dr Asri berpendapat bahawa adalah salah menafsirkan jamaah muslimin di dalam hadis dengan merujuk kepada organisasi/pertubuhan Islam yang ada di zaman kita.

Adakah saya mempertahankan tafsiran Dr Asri bahawa Jamaah Muslimin di dalam hadis Huzaifah merujuk sama ada kepada Jamaah sahabat atau kepada Daulah Islam apabila wujudnya Imam (atau) khalifah? Tidak ada di dalam penulisan itu saya mengiya atau menidakkan pandangan ini. Tidak juga saya melemah atau menguatkannya. Barangkali saya dilihat secara tidak langsung mempertahankan Dr Asri apabila mengulas metodologi Ustaz Zaharudin dan memperbetulkan kesilapan fakta yang beliau dakwa.

Atau, adakah saya mempertahankan pandangan Dr Asri bahawa adalah salah menafsirkan jamaah muslimin kepada organisasi/pertubuhan Islam yang ada di zaman kita? Kalau inilah yang dimaksudkan maka saya bersetuju, ya, memang saya mempertahankan pandangan ini. Ini saya jelaskan sewaktu membuat komentar terhadap ulasan beliau berkenaan maksud al-Imam di sisi al-Tabari.

Saya katakan bahawa artikel baru beliau kelihatan fokusnya lebih menjurus ke arah mengkritik Dr Asri daripada menjawab apa yang saya bangkitkan. Ia seolah-olah kritikan terhadap Dr Asri siri 2. Ini tidak menghairankan kerana tajuk artikel Ustaz Zaharudin itu sendiri secara jelas memberi petunjuk sedemikian. Oleh sebab itu, tidak semua hujah beliau dalam artikel terbaru ini akan saya sentuh kerana kebanyakannya tidak relevan terhadap apa yang telah saya sebut sebelum ini.

ii.      Ustaz Zaharudin mendakwa saya memilih/mentarjih pandangan Umar bin Abdul Aziz.

Dalam konteks kritikan Ustaz Zaharudin terhadap Dr Asri dan saya, tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah berlegar pada dua tokoh ulama ini: al-Tabari dan al-Syatibi. Ustaz Zaharudin berpandangan tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah adalah tetap lemah atas faktor berikut: Pertama, nukilan pendapat Umar bin Abdul Aziz dinyatakan dengan istilah yang menunjukkan ianya lemah di sisi al-Tabari. Faktor yang kedua ialah nukilan yang sama tidak dibuat secara langsung oleh al-Syatibi.

Dalam penulisan kritikannya terhadap saya, Ustaz Zaharudin mendakwa saya memilih/mentarjih pandangan Umar bin Abdul Aziz. Ini juga satu poin yang terlalu tergesa-gesa yang dilakukan oleh beliau. Saya cabar beliau untuk tunjukkan di mana dalam artikel saya tempoh hari yang membuktikan saya memilih pandangan ini? Sepertimana yang dinyatakan di atas, saya tidak membuat apa-apa tarjihan dalam artikel yang lepas.

Dalam artikel saya yang lalu, saya cuma menyentuh metodologi Ustaz Zaharudin dengan menolak dakwaan bahawa pandangan yang mentafsirkan Jamaah Muslimin dengan Jamaah Sahabat adalah pandangan yang salah (bukan sahaja marjuh kerana al-Tabari menggunakan perkataan al-Sowab untuk memilih pandangan yang selain darinya) dan turut juga tidak diketahui siapa pemiliknya. Bagi menjawab sebahagian dakwaan ini maka telah saya bawakan teks al-Syatibi yang mengatakan pandangan ini diketahui siapa pemunyanya.  Isu yang saya cuba sentuh ialah bukan soal rajih (kuat) atau marjuhnya (tidak kuat) pandangan ini, sebaliknya saya ingin memperbetulkan kegopohan Ustaz Zaharudin yang membuat kaedah terhadap metodologi al-Tabari secara semberono tanpa melakukan penelitian kepada kitab agung al-Tabari iaitu tafsirnya sendiri. Saya telah pun buktikan perkataan al-Sowab yang beliau sebut tidak semestinya membawa maksud khilaf yang tidak muktabar dalam artikel yang lepas. Namun, dalam artikel kali ini Ustaz Zaharudin seolah-olah ingin mengalihkan isu pertikaian saya lalu membincangkan bahawa pandangan ini marjuh. Itu bukan isu pertikaian sebenarnya. Isu sebenarnya ialah saya mahu menegurnya yang gopoh membuat kesimpulan metodologi seorang ulama tanpa membuat penelitian teliti.

Kemudian Ustaz Zaharudin cuba untuk menegakkan lagi dakwaannya dalam artikel kedua untuk menyatakan bahawa pandangan ini tidak diketahui pemunyanya dengan berkata:

"Daripada nukilan kitab Al-I’tisom di atas, maka dengan jelas bahawa bukan Imam Syatibi sendiri yang menyandarkan pendapat itu kepada Umar b Abd Aziz, tetapi yang menyandarkan itu ialah mereka yang berpendapat dengan pendapat ke 3, tanpa Imam Syatibi menyebut siapakah ‘mereka’ yang berpegang dengan pendapat ke 3 yang menafsirkan Jamaah Muslimin adalah Jamaah zaman sahabat".

Para pembaca harus jelas bahawa Ustaz Zaharudin berpendapat bahawa tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah adalah lemah kerana antara sebabnya ialah Al-Syatibi tidak menyandarkan pandangan ini secara langsung kepada Umar Abdul Aziz. Dalam erti kata lain, tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah adalah kuat di sisi beliau sekiranya boleh dibuktikan bahawa sandaran ucapan kepada Umar Abdul Aziz itu dibuat oleh Imam Syatibi sendiri secara langsung. Walaupun saya tidak memilih tafsiran ini, tetapi saya rasa terpanggil untuk mengulasnya kerana saya merasakan Ustaz Zaharudin sedikit tersilap dalam dakwaannya. Dalam hal ini, ada dua perkara yang ingin saya sentuh dengan lebih lanjut:

1. Yang pertama, berhubung dengan siapakah yang mengaitkan kalam Umar bin Abdul Aziz itu dalam bab tafsiran Jamaah; dan
2. Yang kedua, berhubung dengan kaitan kalam Umar bin Abdul Aziz itu dengan tafsiran Jamaah.

Ulasan saya adalah seperti berikut:
        i.            Kesahihan Riwayat Umar bin Abdul Aziz

Jika Ustaz Zaharudin bermaksud ingin mengenepikan nilai kaitan kalam Umar bin Abdul Aziz dengan Jamaah Muslimin ini kerana ia diriwayatkan oleh pihak yang tidak dikenali dan riwayat ini adalah daif maka saya menjadi pelik dengan kenyataan ini. Tidakkah beliau melihat riwayat Ibn Wahb daripada Imam Malik yang menukilkan pandangan Umar bin Abdul Aziz? Tidakkah beliau tinjau kitab al-Syatibi yang lain iaitu al-Muwafaqat kerana di dalam kitab itu al-Syatibi terus menukilkan riwayat ini secara pasti (jazam)? (Lihat: al-Syatibi, al-Muwafaqat, jld. 6, hlm. 35) Tidakkah beliau tahu bahawa riwayat ini juga disebut oleh Imam al-Ajurry dalam kitabnya al-Sunnah, al-Khatib al-Baghdadi meriwayatkannya dalam kitab al-Faqih wa al-Mutafaqqih dan Ibn Abdil Barr dalam Jami’ Bayan al-‘Ilm? (Lihat:al-Ajurry, al-Syariah, hlm. 46, al-Khatib al-Baghdadi, al-Faqih wa al-Mutafaqqih, jld. 1, hlm. 247, Ibn Abdil Barr, Jami’ Bayan al-‘Ilm, jld. 2, hlm. 357) Syeikh Masyhur Hasan Aalu Salman menyatakan riwayat ini bertaraf hasan lighairih. (Lihat: al-Syatibi, al-Muwafaqat, sunt. Masyhur Hasan Aalu Salman, jld. 6, hlm. 35)  Syeikh Muhammad Said Salim al-Qahtani menilai salah satu sanad kisah ini sebagai sahih dalam tahqiqnya terhadap kitab al-Sunnah. (Lihat: Abdullah bin Ahmad al-Syaibani, al-Sunnah, jld. 1, hlm. 357) Maka riwayat  ini sabit dari kalam Umar bin Abdul Aziz.

       ii.            Kaitan Kalam Umar bin Abdul Aziz Dengan Makna Jamaah Muslimin

Ustaz Zaharudin juga seolah-olah mengisyaratkan kepada pembaca bahawa kalam Umar bin Abdul Aziz ini umum dan tiada kaitan dengan maksud Jamaah Muslimin dalam hadis Huzaifah. Maka beliau seolah-olah mendakwa pandangan yang mengaitkan kalam ini dengan makna Jamaah Muslimin adalah tidak tepat. Saya menganggap dakwaan penulis yang sebenarnya tidak tepat dan agak sedikit gopoh. Bahkan ia memang berkaitan dengan makna Jamaah Muslimin bukan hanya berkaitan dengan hadis Huzaifah semata-mata tetapi dengan semua hadis berkaitan kewajipan beriltizam dengan Jamaah Muslimin. Berikut adalah buktinya:

-          Al-Syatibi di dalam kitab al-I’tisom menukilkan pandangan yang menyandarkan pandangan ini kepada Umar bin Abdul Aziz dan tidak memberi apa-apa komentar selepas itu. Ia satu petanda bahawa al-Syatibi tidak mempunyai apa-apa masalah dengan sandaran ini.

-          Tidak cukup dengan itu, al-Syatibi juga mencari asas bagi pandangan ini dengan menyatakan ia bersandarkan kepada hadis yang menganjurkan orang Islam berpegang dengan metodologi Nabi s.a.w dan para sahabat ketika berlakunya perpecahan dalam kalangan umat Islam dengan katanya:

Maksudnya: “Ialah apa yang aku dan sahabatku berada di atasnya”.

Saya katakan bahawa pada konteks dan dimensi tertentu, tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah ada kekuatannya yang tersendiri dan tidak boleh diremehkan begitu sahaja tertutama sekali apabila penilaian dibuat terhadap keseluruhan himpunan hadis Nabi SAW. Umum mengetahui bahawa tuntutan untuk beriltizam dengan manhaj Jamaah Sahabah dan tidak keluar daripadanya adalah sangat fundamental dalam ajaran Islam kerana kedudukan Jamaah Sahabah sebagai generasi mula dan benteng awal binaan agama ini. Melalui merekalah agama ini terpelihara dan tersebar luas. Maka tidak pelik apabila tuntutan untuk sentiasa bersama dengan dengan jamaah muslimin itu disinonimkan dengan Jamaah Sahabah pada manhaj/metodologi mereka beragama. Jangan kita lupa bahawa apa yang dikatakan sebagai Ahl Sunnah wal Jamaah itu menuntut orang-orang Islam untuk bukan sahaja mengikuti Sunnah tetapi juga Jamaah. Maka di sinilah antara lain tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah menjadi relevan. Oleh sebab itu, maka boleh difahami juga dalam beberapa sudut kenapa begitu sekali hebat ancaman diberikan kepada mereka yang keluar daripada beriltizam dengan jamaah muslimin dalam sebahagian hadis. Huraian ini telah disebut dan diulas dengan panjang lebar oleh para ulama di dalam kitab-kitab aqidah.

-          Al-Syatibi juga tidak menolak pandangan ini dengan mengatakan ia batil. Bahkan beliau di akhir perbahasan menerima semua pandangan yang mentafsirkan makna Jamaah Muslimin dan berpandangan ia hanya perbezaan yang bersifat tanawwu’. Katanya:


Maksudnya: “Kesemua lima pandangan (yang mentafsirkan makna Jamaah Muslimin) ini berputar pada paksi mengiktiraf Ahli Sunnah dan Ittiba’ (mengikut Nabi s.a.w) dan merekalah yang dimaksudkan dalam hadis-hadis (berkaitan Jamaah Muslimin) ini. Maka marilah kita menjadikan ia sebagai asas dan kita jadikan makna lain (bagi Jamaah) di atasnya”. (Lihat: al-Syatibi, al-I’tisom, jld. 2, hlm. 216-217)

Cuba kita nilai kalam al-Syatibi ini. Bukankah beliau tidak menolak pandangan ini secara total?

- Antara bukti lain kalam Umar bin Abdul Aziz ini berkaitan dengan makna Jamaah Muslimin ialah terdapat ulama selain dari al-Syatibi juga meletakkan riwayat ini di dalam bab yang sama dengan riwayat tentang Jamaah Muslimin. Ibn Battah meriwayatkan kalam Umar bin Abdul Aziz dalam bab berpegang dengan Sunnah dan Jamaah dan beliau membawakan riwayat tentang Jamaah juga. Saya mengajak Ustaz Zaharudin dan pembaca untuk kita sama-sama lihat tajuk bab yang mana Ibn Battah meletakkan kalam Umar bin Abdul Aziz:


Maksud: Bab pada menyatakan perkara yang diperintahkan dari berpegang dengan sunnah dan JAMAAH dan berpegang dengannya dan kelebihan bersamanya.

Dan tidak keterlaluan jika saya menyatakan bahawa Ibn Battah lah antara orang yang mengatakan kalam Umar bin Abdul Aziz ini berkaitan dengan makna Jamaah Muslimin. (Lihat: Ibn Battah, al-Ibanah, jld. 1, hlm. 313, 322, 323, 327, 331, 340, 347)

Ustaz Zaharudin ada cuba mengaitkan kalam Umar bin Abdul Aziz ini denngan perbahasan kehujahan Qaul Sahabat dalam kritikannya terhadap saya. Saya melihat Ustaz Zaharudin keliru sehingga tidak dapat memahami perbezaan antara perbahasan Jamaah Sahabah dan pandangan sahabat secara individu dalam hukum. Kita sedang berbincang tentang Jamaah Sahabah yang mana pemunya pandangan ini maksudkan ialah kewajipan berpegang dengan metodologi keseluruhan sahabat dalam beragama dengan berada teguh di atas Sunnah dan meninggalkan bidaah yang antaranya ialah tidak memberontak dengan senjata ke atas Khalifah Muslimin yang sah. Maka kalam Umar bin Abdul Aziz tidak berkaitan dengan konsep kehujahan Qaul Sahabi secara individu dalam isu-isu fiqh yang menjadi khilaf dalam kalangan ulama akan kehujahannya. Sebaliknya beliau menerangkan maksud Jamaah dengan merujuk sifat dan ciri jamaah Sahabah yang boleh disimpulkan sebagai manhaj mereka beragama yang tentunya mencakupi bidang aqidah dan fiqh. Oleh itu Umar bin Abdul Aziz selanjutnya mengatakan:
Maksudnya: “Sesiapa yang mengingkarinya (kesepakatan sahabat) maka dia telah menyalahi jalan orang-orang Mukmin”. 

Al-Syatibi juga menjelaskan maksud ini dengan katanya:

Maksudnya: “Merekalah (sahabat) yang tidak mungkin bersepakat atas kesesatan”. (Lihat: al-Syatibi, al-I’tisom, jld. 2, hlm. 772)

Saya tidak menafikan terdapat ulama yang menggunakan kalam Umar bin Abdul Aziz ini sebagai hujah untuk berpegang dengan Qaul Sahabi secara individu. Itu isu yang lain dan kumpulan yang lain bukan isu Jamaah Muslimin. Jangan campur adukkan dua perbahasan berbeza dalam isu ini. Yang penting kita mesti memahami maksud kumpulan yang menyandarkan pandangan mereka dengan kalam Umar bin Abdul Aziz.

3.       Tarjihan al-Tabari

Ustaz Zaharudin Muhammad menyatakan saya mempunyai kelemahan dengan katanya:

“Imam Tabari, seorang Imam bermazhab Syafie, mengguna pakai kaedah penulisan mazhab yang trend penulisannya tidak menyebut ‘pemunya pendapat’ jika berlaku kekeliruan sanad atau kelemahan pendapat atau hujah yang tidak jelas. Imam Tabari adalah Imam di peringkat Mujtahid Muntasib dalam mazhab Syafei di mana trend penulisan mereka cenderung untuk menggunakan istilah ‘ada yang berpendapat’, ‘dikatakan’ dan lain-lain istilah menunjukkan ianya adalah lemah”.

Saya tidak menyangkal hujah bahawa boleh jadi al-Tabari ada menggunakan lafaz tertentu untuk mentarjih salah satu pandangan dalam penulisan kitabnya. Mungkin dalam isu ini al-Tabari barangkali telah membuat tarjihan bahawa tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah adalah lemah di sisi beliau. Namun, bukankah penulis dalam artikel pertamanya telah pergi lebih jauh dari itu dengan berkata khilaf ini bukan khilaf yang muktabar kerana al-Tabari menggunakan perkataan al-Sowab? Saya sudah buktikan dalam artikel yang lepas bahawa ia hanya dakwaan semata. Jika dikatakan ia lemah di sisi al-Tabari oleh sebab metod penulisan para ulama mazhab Syafiie di zamannya maka saya bersedia menerimanya. Tetapi untuk menyatakan ia salah (bukan marjuh) hanya kerana al-Tabari guna perkataan al-Sowab maka saya telah buktikan dalam artikel lepas bahawa ia adalah dakwaan yang salah.

Ingin juga saya sebutkan bahawa kalau diterima sekalipun bahawa tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah adalah lemah di sisi al-Tabari, saya tidak nampak bagaimana hujah ini menguatkan pendirian Ustaz Zaharudin tentang kewajiban menyertai dan memberi komitmen kepada satu organisasi Islam berdasarkan hadis Huzaifah itu. Menafikan tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah tidak menjadikan ianya hujah dan dalil wajibnya intima’ dan taat kepada sesuatu pertubuhan serta bolehnya megaplikasikan hadis ancaman keluar dari Jamaah Muslimin ke atas orang yang keluar menentang pertubuhan tersebut.

4.       Ustaz Zaharudin Masih Belum Menyatakan Pendiriannya dengan Jelas Mengenai Maksud Sebenar Jamaah Muslimin Dari Sudut Istilah

Dalam artikel yang lepas saya sudah bangkitkan isu ini. Saya gembira apabila Ustaz Zaharudin menyatakan hasrat untuk menjawab tulisan saya kerana saya beranggapan beliau mahu menjelaskan pendiriannya tentang maksud Jamaah Muslimin daripada sudut istilah.

Selain daripada kritikan berhubung tafsiran Jamaah Muslimin sebagai Jamaah Sahabah, ada satu lagi tafsiran Jamaah Muslimin yang beliau sanggah di awal penulisan tanpa mengulas lanjut kemudiannya. Saya mendapati keseluruhan kritikan balas Ustaz Zaharudin sama sekali tidak menyentuh berhubung dengan tafsiran Jamaah Muslimin sebagai kesatuan umat Islam di bawah naungan pemerintah berkuasa sedangkan ini juga sebahagian pandangan yang dinukilkan oleh Dr Asri yang beliau anggap satu tafsiran sempit. Adalah sangat tidak jelas apakah sikap dan pendirian beliau dalam hal ini. Saya tidak ada pilihan melainkan beranggapan bahawa tafsiran ini beliau tolak kerana intipati kritikan dan saranan dalam siri penulisannya setakat ini adalah menjurus pada menyatakan komitmen dan ketaatan pada jamaah/organisasi Islam.

Dalam artikel pertama beliau, beliau seolah-olah cenderung kepada pandangan al-Tabari yang menyatakan ia bermaksud kesepakatan kaum muslimin yang berada di bawah pimpinan SEORANG KETUA NEGARA. Saya menjadi keliru bagaimana penulis boleh “apply” kalam al-Tabari (jika benar dia memilih pandangan al-Tabari) kepada pimpinan Jamaah dakwah mahupun parti politik tertentu? Saya telah bawa kalam ulama lain dalam artikel lepas untuk menunjukkan kalam al-Tabari adalah bermaksud kesepakatan kaum muslimin yang berada di bawah pimpinan SEORANG KETUA NEGARA. Ini bermakna Jamaah Muslimin bukanlah mana-mana pertubuhan dakwah ataupun parti politik Islam. Jika beliau cenderung untuk bersetuju dengan tafsiran al-Tabari seperti dalam artikel yang lepas maka sudah pasti PAS (dalam konteks Malaysia) tidak termasuk dalam tafsiran tersebut.

5.       Isu Menyatakan Bilangan berdasarkan Idhofah

Saya keliru dengan kenyataan Ustaz Zaharudin mengenai bilangan Jamaah yang beliau huraikan dan kaitkan dengan makna idhofah. Jika penulis bersetuju bahawa bilangan Jamaah itu boleh berbilang maka penulis perlu jawab soalan berikut:

Jika idhofah Jamaah Muslimin tidak membawa maksud satu Jamaah sahaja bagaimana pula dengan bilangan Imam/Khalifah? Bukankah ia juga diidhofahkan kepada Muslimin juga? Jika boleh berbilang-bilang mengapa Nabi s.a.w memerintahkan kita membunuh khalifah kedua yang dibaiah oleh sebahagian umat Islam di satu negara? Nabi s.a.w melarang keluar daripada Jamaah Muslimin dan memecahkan kesatuan ini. Bagaimana ia mahu difahami jika ia boleh berbilang-bilang? Oleh kerana itulah, ramai ulama semasa semisal Muhammad Abdul Qadir Abu Faris, Said Hawwa dan lain-lain menganggap gerakan Islam hari ini bukan Jamaah Muslimin sebaliknya hanya Jamaah min Jamaah Muslimin (satu kumpulan dari Jamaah Muslimin).

Adapun berkaitan Taaddud Jamaah yang dibenarkan oleh ulama ia bukanlah bermakna mereka membenarkan kewujudan Jamaah Muslimin yang berbilang tetapi mereka melihat bahawa keujudan Jamaah kecil ini tidak menganggu kesatuan Jamaah Muslimin. Oleh kerana itulah mereka syaratkan supaya Taaddud ini mesti membawa kepada taaddud tanawwu’ (تنوع) bukan taaddud tadhad (تضاد).

6.       Kaedah Penafsiran Hadis

Saya ingin ambil kesempatan di sini untuk menjawab satu perkara penting yang saya tidak sentuh dalam artikel pertama saya tempoh hari. Di dalam artikel pertamanya, Ustaz Zaharudin mengkritik Dr Asri dengan berkata:

“Dr Asri juga dilihat menyempitkan penafsiran Jamaah (dengan merujuk di zaman sahabat dan khalifah) hanya berhujah dengan 2 alasan; iaitu (1) kewujudan banyak kumpulan yang mendakwa Islam sebagaimana pada minit 1:18 sehingga minit 2:10 dan (2) takut diheret hadis-hadis ancaman pada minit 2:11 sehingga minit 2:23. Saya tak pasti imam mana dan mazhab usul mana yang mengguna pakai 2 hujah ini sebagai pentarjihan atau penafsiran sesuatu hadis. Yang saya tahu, maksud hadis dirujuk kepada nas Al-Quran dan As-Sunnah yang lain sebagai penafsir, bukan reality sekarang dan bukan akal. Realiti dilihat untuk perlaksanaan bagi mengetahui syarat-syaratnya dah cukup atau belum, tetapi ia bukan penafsir kepada nas Quran mahupun Hadis”.

Saya katakan Dr Asri bukan jadikan dua alasan itu untuk mentafsirkan atau mentarjihkan maksud Jamaah Muslimin dengan makna kesepakatan kaum Muslimin yang berada di bawah pemerintahan seorang imam. Bahkan Dr Asri menyebut alasan ini untuk mencabar pandangan mereka yang mentafsirkannya dengan maksud jamaah dakwah atau parti politik dan pemimpinnya. Dengan kata lain, jika sebahagian ahli parti Islam sebagai contoh mendakwa mereka adalah Jamaah Muslimin yang dimaksudkan dalam hadis, maka adakah hadis-hadis tentang ancaman keluar dan mengucar kacirkan Jamaah Muslimin itu terpakai ke atas mereka yang keluar atau memecah belahkan parti tersebut? Saya tidak nampak apa masalahnya. Gesaan untuk hal ini diambil kira saya percaya dibuat kerana hadis-hadis tentang Jamaah adalah saling berkaitan antara satu sama lain. Bukankah Ibn al-Qayyim juga menyatakan bahawa antara syarat mufti atau orang yang ingin memberi hukum itu mesti memahami dalil dan mesti tahu bagaimana mengaplikasikan dalil tersebut di alam realiti. (Lihat: Ibn al-Qayyim, A’lam al-Muwaqi’in, hlm. 9-96) Nah, sekarang bagi ahli parti yang mendakwa mereka adalah Jamaah Muslimin, adakah pemecah belah parti layak dihukum bunuh dan darah mereka halal untuk ditumpahkan?

7.       Perihal Dakwaan Ustaz Zaharudin Bahawa Tafsiran Dr Asri Mengenai Jamaah Adalah Tafsiran Yang Sempit
Ustaz Zaharudin mendakwa bahawa saya tidak menyentuh poin utama sanggahan beliau terhadap pendapat Dr Asri. Dr Asri berpandangan bahawa Jamaah Muslimin itu sama ada bermaksud jamaah sahabah ataupun khilafah dan tafsiran ini telah ditolak oleh Ustaz Zaharudin dengan anggapan bahawa ianya satu tafsiran yang sempit.
Saya tidak pasti apa yang beliau maksudkan dengan tafsiran yang sempit. Setelah mengkritik panjang artikel saya, Ustaz Zaharudin tidak pun menjelaskan tafsiran apa dan bagaimana yang lebih luas. Besar kemungkinan, tafsiran yang lebih luas itu merujuk kepada penafsiran Jamaah Muslimin sebagai organisasi/pertubuhan Islam zaman kini. Saya minta Ustaz Zaharudin dapat menulis hal ini.
Saya belum berhasrat untuk mengulas panjang pada kali ini cuma saya ingin mengingatkan bahawa ada asas dan keperluan untuk maksud Jamaah Muslimin itu ‘disempitkan’. Ini kerana:

1. Dalam banyak hadis, Nabi memberi amaran kepada mereka yang keluar dari Jamaah. Ada hadis yang menyatakan siapa yang meninggalkan Jamaah bila mati, dia akan mati dalam Jahiliah. Ini menjelaskan bahawa yang dimaksudkan istilah Jamaah Muslimin ialah istilah politik yang mana di zaman Jahiliah orang-orang Arab tiada khalifah yang ditaati seperti zaman pemerintahan Islam. (Lihat: Ibn Hajar, Fath al-Bari, jld. 13, hlm. 7). Justeru mentafsirkan Jamaah Muslimin sebagai pertubuhan Islam boleh membawa kepada fikrah sesat-menyesatkan.
2. Ada hadis yang menyatakan sesiapa yang mengucar kacirkan (memecah belahkan) Jamaah Muslimin boleh dibunuh seperti hadis riwayat Muslim. Jika Jamaah Muslimin ditafsirkan sebagai pertubuhan Islam adakah halal darah mereka mereka yang keluar dari pertubuhan tersebut?
3. Siapakah ulama moden yang mentafsirkan makna Jamaah Muslimin dengan makna parti atau kumpulan Islam?

Kesimpulannya
Adalah penting untuk saya tekankan di sini untuk perhatian para pembaca sekelian bahawa isu utama dalam perbincangan ini ialah berkenaan dengan maksud Jamaatul Muslimin di dalam hadis. Maka keseluruhan perbahasan kita ialah pada mencari  maksud sebenar Jamaatul Muslimin. Tanpa menolak keharusan dan kemungkinan untuk beroleh pahala melalui penglibatan dalam pertubuhan-pertubuhan dakwah atau pun siasah berpaksikan Islam, namun pendalilan dengan hadis Huzaifah dan seumpamanya untuk menjustifikasikan kebenaran dan kemestian penglibatan serta ketaatan kepada pemimpin-pemimpin pertubuhan ini adalah salah dan satu penyelewengan tafsiran hadis Nabi yang bakal mengundang implikasi besar akibat penyalahgunaannya.
Ustaz Zaharudin telah mengambil inisiatif untuk mengkritik pandangan Dr Asri yang beliau anggap lemah. Cuma saya masih tertanya-tanya apakah tafsiran Jamaah Muslimin yang beliau anggap kuat dan rajih? Beliau gagal untuk mengemukakan apa yang sepatutnya dipegang oleh umat Islam. Adalah penting untuk beliau menjelaskan alasannya agar dapat kita nilai bersama sejauh mana kekuatan, ketepatan dan implikasi pandangan beliau di sisi syara’.

Bagi memudahkan perbincangan, saya kira penting untuk Ustaz Zaharudin menyentuh dua isu ini dalam artikel beliau selanjutnya (jika ada).

i)        Apakah Jamaah Muslimin atau al-jamaah yang disebutkan di dalam hadis merujuk kepada organisasi/jamaah/pertubuhan Islam (entiti tanpa syaukah dan sultah)? dan;

ii)       Jika ya, adakah hadis ini boleh dipakai oleh mana-mana organisasi/jamaah muslimin yang wujud pada menuntut ketaatan dan komitmen orang-orang Islam.

iii) Jika jawapannya ya juga, adakah hadis ancaman keluar dan mengucar-kacirkan Jamaah Muslimin seperti halal darah dan mati Jahiliah terpakai mereka yang mengucar kacirkan mana-manapertubuhan poilitik yang menggunapakai nama Islam?

Saya memohon maaf kerana terlalu panjang menulis. Ia perlu untuk memahamkan umat ini berkaitan istilah Jamaah yang sering disalah fahami oleh sebahagian penggerak parti politik yang akhirnya membawa kepada takfir (kafir-mengkafir), tadhlil (sesat-menyesatkan) dan mungkin akan membawa kepada menghalalkan darah umat yang tidak berdosa. Selain itu, ia mungkin juga boleh menimbulkan rasa syok sendiri penggerak sebahagian gerakan yang menanggap diri mereka adalah Jamaah Muslimin dengan mendakwa diri mereka tidak boleh salah dan tindakan mereka maksum. Salam hormat dari saya.

Dr. Rozaimi Ramle
8 Ogos 2015